İyi Bir Sinema İzleyicisi Olmak İçin Bilmeniz Gerekenler

Bir sinema filmi; senaryo, ışık, ses, kamera açısı, kurgu ve montaj gibi parçaların bir araya gelmesi ile oluşur. İyi bir sinema izleyicisinin ise temel düzeyde bunları biliyor olması, izlediği filmi doğru anlamlandırması için gereklidir. Siz de sinemanın temel malzemeleri ve sinema terimleri hakkında bilgi sahibi olarak iyi bir sinema izleyicisi olabilirsiniz.

Temel Sinema Terimleri

Senaryo

Sinema filminin en temel malzemesi senaryodur. Senaryoda yer alan kahramanlar için cast direktörü tarafından uygun oyuncular seçilir. Ardından hikâyenin dönemine uygun dekor ve kostümler hazırlanır. Sinema izleyicisi de izlediği filmin hikayesini psikolojik, sosyolojik ve tarihsel açıdan değerlendirir. Bir hikâyeyi geçtiği döneme göre değerlendirmek en doğru olanıdır. Örneğin; Wolfgang Petersen yönetmenliği ile çekilen Truva filmi değerlendirilirken dönemin toplumsal özelliklerinin göz önünde bulundurulması gerekir.

Işık

Sinema görüntülerden meydana gelir. Bu bağlamda ışık sinemanın temel malzemeleri arasında yer alır. Kameranın herhangi bir görüntüyü kaydetmesi için temel düzeyde ışığa gereksinim duyulur. Bunun yanında yönetmen, ışık ve gölge oyunları ile seyirciye bir şey anlatmak isteyebilir. Böyle bir durumda seyirci, filmi izlerken ışığa dikkat etmelidir. Işık oyunlarının en iyi şekilde sergilendiği filmler arasında Francis Ford Coppola’nın yönettiği The Godfather filmi vardır.

Filmlerde ışık kadar önemli olan bir diğer unsur ise renktir. Birtakım yönetmenler, hikâyeyi desteklemek ve güçlendirmek amacı ile renklerin anlamlarını kullanılır. Tutku, aşk ve ihtiras anlamlarına gelen kırmızı renginin yanı sıra beyaz rengi masumiyeti simgeler. Renkleri ustaca kullanan Krzysztof Kieślowski’nin Mavi, Beyaz ve Kırmızı üçlemesi bu açıdan örnek olarak gösterilebilir. Aynı zamanda renkli filmlerin ortaya çıkması ile tarihe gömüldüğü düşünülen siyah beyaz filmler de yine günümüz yönetmenleri tarafından anlamlı bir şekilde kullanılır. 2018 yılında gösterime giren ve Tayfun Pirselimoğlu’nun yönetmenliğinde çekilen Yol Kenarı filmi siyah beyaz olarak çekilmiştir.

Ses

İlk filmlerin sessiz olduğu düşünülünce sesin sinemada temel malzeme olmadığı fikri ortaya çıkabilir. Ancak gelişen teknoloji ile birlikte sesli filmlerin ortaya çıkması, sinema seyircisinin sevdiği bir özellik oldu. Günümüzdeyse ses, hemen hemen filmlerin ayrılmaz bir parçası hâline geldi. Hikâye, sessiz filmlerde görüntüler yoluyla anlatıldığı için uluslararası bir dil kullanıldığı söylenebilir. Aynı zamanda, ses kadar sessizliğin de sinemada büyük bir anlamı vardır. Sinemada en az ses kadar önemli olan bir diğer unsur ise müziktir. Müzik, yönetmenler tarafından filmi güçlendirmek için sıkça kullanılan bir araçtır. Filmlerinde müziği en iyi kullanan yönetmen denildiğinde ise akıllara yönetmen Andrei Tarkovsky gelir. Özellikle müziklerini Rus besteci Eduard Nikolayeviç’in hazırladığı ve Tarkovsky’nin yönettiği Solaris ve Stalker filmlerinin mutlaka izlenmesi gerekir.

Kamera Açısı

Tek düze anlatımdan hoşlanmayan yönetmenler, farklı kamera açıları ve hareketleri ile filme aksiyon katar. Kamera açısı, sinema izleyicisinin bir filmi izlerken dikkat etmesi gereken en önemli konular arasındadır. Çünkü yönetmen, kameranın açısına göre sinema seyircisine mesaj verir. Bu açılar genel olarak; alt açı, üst açı ve dik açı gibi gruplara ayrılır. Örnek olarak üst açı, seyircinin filme ilahi bir bakış açısıyla bakmasını sağlar. Aynı zamanda karakterin ruhsal anlamda çöküşünü de hissettirebilir. Bu anlamlar filmden filme değişiklik gösterebilirken, bazı filmlerde sadece aksiyon yaratmak için de kullanılabilir. Örnek olarak, Lynne Ramsay tarafından yönetilen “Kevin Hakkında Konuşmalıyız” filminde “üst açı” kahramanın psikolojisine girmek için tercih edilir. Gaspar Noé tarafından yönetilen Boşluk filminde ise karakterin duygusal durumları seyirciye aktarılabilmek için “öznel açı” kullanılmıştır.

Kurgu ve Montaj

Kurgu ve montaj, film yapım sürecinin önemli bir parçasıdır. İki farklı çekimin film içinde birbirini takip edebilmesi adına kurguya geeksinim duyulur. Örnek olarak; 1968 yılında Stanley Kubrick tarafından yönetilen 2001: Uzay Yolu Macerası filminde, büyük bir maymun topluluğu ekranda görülür. Maymunlardan biri havaya kemik parçası atar. Ardından ise zamanda sıçrama yaşanır ve o kemik parçası bir uzay aracına dönüşür. Bu iki sahnenin basit bir şekilde kurgulanması, insanlığın yüz binlerce yıllık macerasını özetler niteliktedir. Sinemada kurgu ve montajın ilk örneklerini görmek için D. W. Griffith tarafından yönetilen “Bir Ulusun Doğuşu” (1915) ya da Sergey Ayzenştayn tarafından yönetilen “Potemkin Zırhlısı” (1925) filmlerini izleyebilirsiniz.

Tüm bunları aklınızın bir köşesine yazdıktan sonra iyi bir sinema izleyicisi olmak için yapmanız gereken tek şey patlamış mısırınızı elinize alıp güzel bir film izlemektir.